Gweinidog Iechyd, Eluned Morgan, yn addo mwy help i bobl â COVID-19 yngNghymru

Cyhoeddodd y Gweinidog Iechyd, Eluned Morgan, ganfyddiadau adolygiad annibynnol o ofal iechyd COVID hir yng Nghymru ar 8 Chwefror 2022 ac addawodd gefnogaeth barhaus:

Rydyn ni eisiau bawb sydd â COVID hir wybod nad ydyn ni wedi anghofio chi.

Yn dilyn buddsoddiad o £5 miliwn yn rhaglen Adferiad COVID hir yn 2021, cyhoeddodd y Gweinidog Iechyd mewn Papur Briffio i’r Wasg fod 2,400 o bobl wedi defnyddio’r rhaglen. Mae 2,226 wedi defnyddio gwasanaethau, gyda dim ond 3.5% yn cael eu cyfeirio at wasanaethau eilaidd. Dim ond nifer fach iawn sy’n blant. Mae’r ap wedi’i lawrlwytho dros 10,000 o weithiau.

Mae’r SYG wedi adrodd bod o leiaf 60,000 o bobl yng Nghymru yn dioddef o ryw fath o symptomau ôl-COVID a chydnabu’r Gweinidog Iechyd y byddai rhai pobl yn ystod 2020 wedi cael trafferth cael cymorth, ond y gall Llywodraeth Cymru “wneud yn well” ac bydd yn wneud hynny.

Anogodd Ms Morgan bobl â symptomau parhaus i gysylltu â’u meddyg teulu, a fydd yn wneud ‘asesiad cynhwysfawr o’u symptomau’, a darparu ‘chymorth a gofal sydd wedi’i deilwra i’w hanghenion a’u symptomau, mor agos i’w gartrefi â phosibl.’

Yn ogystal, mae Cymru’n cymryd rhan mewn astudiaethau DU gyfan i’r COVID hir. Mae Ms Morgan wedi sefydlu grŵp arbenigol COVID hir ‘i ystyried effaith y cyflwr, y driniaeth a’r dulliau atgyfeirio’ ac mae Canolfan Tystiolaeth COVID wedi’i sefydlu fel rhan o Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru. Cyn bo hir bydd yn cychwyn ar raglen waith COVID hir i archwilio anghenion penodol Cymru.

Yr hyn a oedd ar goll o gyhoeddiadau’r Gweinidog Iechyd oedd unrhyw ddealltwriaeth:

• Dim ond y cyflwr ôl-feirws mwyaf diweddar y mae angen gofal iechyd ar ei gyfer yw COVID hir.
• Mae cyflyrau eraill, fel ME/CFS wedi cael eu ‘anghofio’ neu eu camreoli, ac yn dal i gael eu ‘hanghofio’.
• Mae llawer i’w ddysgu am COVID hir gan bobl ag ME/CFS ac ymchwil i’r salwch
• Dylid gweld, ymchwilio a rheoli COVID hir mewn cyd-destun ôl-feirws ehangach.

Mae WAMES yn falch bod pobl â COVID hir yn cael eu cydnabod ac yn cael cynnig rhai gwasanaethau lai na 2 flynedd ar ôl i’w salwch ôl-feirws gael ei gydnabod.

Bydd WAMES yn gofyn i Lywodraeth Cymru a GIG Cymru am gydnabyddiaeth na ddylai’r 13,500 a mwy o bobl ag ME/CFS ôl-feirws yng Nghymru gael eu hanghofio mwyach a hefyd yn cael cynnig cydnabyddiaeth, ‘asesiadau cynhwysfawr’ a ‘chefnogaeth a gofal yn agos i’r cartref’, hyd yn oed os daw sawl blwyddyn neu hyd yn oed ddegawdau yn ddiweddarach nag ar gyfer y rhai â COVID hir.

Darganfod mwy:

Y Cyfarfod Llawn Plenary 08/02/2022: Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: COVID Hir

Wales Online video: Health Minister Long Covid Press Briefing [Statement: 8 mins followed by Q&A]

Wales Online: Wales’ health minister promises to ‘do better’ in helping long Covid sufferers 

Western Telegraph: Long Covid: Wales helps to treat and manage people’s needs

NHS Confederation: Long Covid care in Wales

ITV Wales: Long Covid: ‘I’m a shell of my former self’ says young woman among 60,000 living with syndrome

“Un o’r dyfyniadau gorau a glywais erioed yw ein bod yn hedfan yr awyren tra ein bod yn dal i’w hadeiladu, mae’n enfawr yn yr ystyr hwnnw, ac rydym yn dal i aros ar yr holl dystiolaeth.

“Rydyn ni’n gobeithio ymhen 12 i 24 mis y byddwn ni’n gweld newid enfawr yng nghyflwr claf gyda Covid hir, ond yn sicr ar hyn o bryd mae’r rheithgor allan ar yr un hwnnw.” (Nicola Perry-Gower, arweinydd clinigol adsefydlu’r ysgyfaint ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Bae Abertawe).

BBC News: Long Covid: ‘My shame over 18-month work absence’

BIPBA: Y Gweinidog Iechyd yn ymweld â gwasanaethau Covid hir Bae Abertawe